12. Vleermuisfontein

11 fonteinen in de elf Friese steden

De Elfstedentocht opnieuw uitgevonden. Dat is 11Fountains. Elf internationaal gerenommeerde kunstenaars sierden in 2018 de elf cultuurhistorische steden van Friesland met unieke waterwerken. Mist, ijs, stoom, zeewater… Iedere stad een eigen verhaal. Bekijk de elf fonteinen zelf tijdens jouw Elfstedentocht. Prima mogelijk zonder ijs.

Zoals vroeger de oude lindeboom in het dorp, zo vormen de 11 fonteinen ieder in ‘hun’ stad een centrale plek van samenkomst. Ze symboliseren het in Friesland zo sterke gevoel van gemeenschap, van mienskip zoals de Friezen zelf zeggen.

De fonteinen zouden er nooit gekomen zijn zonder de enthousiaste steun en betrokkenheid van deze mienskip, in iedere stad gerepresenteerd door een zogeheten Fonteincommissie. Deze commissies hebben mogelijke locaties aangedragen, de voor hun stad gekozen kunstenaar ontmoet en hem of haar over de lokale historie geïnformeerd, openbare presentaties verzorgd en het ontwerp mede beoordeeld. Nooit eerder is op zo’n manier een breed draagvlak ontstaan voor een complex en ambitieus kunstproject.

Alle deelnemende kunstenaars behoren tot het topsegment van de internationale kunstwereld. Zij komen uit 11 verschillende landen en zijn op basis van hun werk zorgvuldig gekozen als ‘passend’ bij het karakter van een stad. Hen is gevraagd zich te verdiepen in de geschiedenis van de stad, rekening te houden met de beoogde locatie en kennis te maken met de plaatselijke bevolking. Daaruit zijn, naast warme contacten, zeer bijzondere ontwerpen ontstaan die met elkaar een niet te missen bestemming vormen voor internationaal cultuurtoerisme.

Het project wordt gedragen door de Provincie Fryslân en de zes betrokken gemeentes: Leeuwarden, Súdwest-Fryslân, Dongeradeel, Waadhoeke, Harlingen en De Fryske Marren.

De Vleermuis in Bolsward, brons 3,3 m hoog en 2,4 m breed, staat op het Broereplein. De gevel van de afgebrande Broerekerk vormde de inspiratiebrons voor de Belgische kunstenaar Johan Creten.

Johan Creten: „Toen ik bij een van mijn bezoeken aan Bolsward naar de vorm van de gevel van de Broerekerk keek, zag ik ineens het beeld van een vleermuis voor mij. Vleermuizen zijn mysterieuze, wonderlijke dieren. Ze komen veel in volksverhalen voor. Het zijn nuttige dieren die met hun jacht op insecten een cruciale plek in het ecologische systeem vervullen. In Tjerkwerd, nabij Bolsward, wordt ieder jaar een grote kolonie zeldzame vleermuizen zorgvuldig geteld.

De vleermuis is zowel visueel als symbolisch een prachtig beest. In de Aziatische cultuur is hij het symbool van rijkdom, geluk en een gezegende ouderdom. Bij ons staat de vleermuis gewoonlijk voor de nacht en duistere krachten, maar in de populaire cultuur symboliseert hij ook een positieve, reddende kracht, denk aan Batman. Bij het tarotspel staat hij voor wedergeboorte en in de vorm van ‘gargouilles’, waterspuwers aan de gevels van de kathedralen, houdt hij de demonen op afstand.

Dat past prachtig bij de afgebrande en tot nieuw leven gewekte kerk. De Vleermuisfontein is als symbool voor meerdere uitleg vatbaar. Het dier blijft een mysterie dat ons voortdurend ontsnapt. Maar hij daagt ons ook uit. Want de trap aan de achterkant van het beeld nodigt de bezoeker uit om de Vleermuis te bestijgen en symbolisch te overwinnen.”

Foto’s zijn gemaakt door: Tonnie Siemonsma