

Doopsgezinde kerk
In het centrum van Bolsward bevinden zich meerdere kerken die elk hun eigen geschiedenis en karakter hebben. Eén daarvan is de Doopsgezinde kerk aan de Skilwyk. Dit kerkgebouw dateert uit het begin van de 19e eeuw en wordt nog steeds gebruikt voor bijeenkomsten, kerkdiensten en momenten van bezinning.
De kerk is herkenbaar aan de ruime voortuin en de neoclassicistische voorgevel. Minder zichtbaar, maar minstens zo interessant, is de lange geschiedenis van de Doopsgezinde geloofsgemeenschap in de stad. Op deze pagina lees je meer over het ontstaan van de gemeente, de bouw van de kerk, het historische orgel en andere sporen van de Doopsgezinden in het stadsbeeld van Bolsward.

Geschiedenis van de Doopsgezinde gemeente in Bolsward
De Doopsgezinde gemeenschap in Bolsward is een van de oudste protestantse kerken van de stad. Allerlei bronnen laten zien dat de eerste Dopers rond 1537–1550 actief werden. Eén van de allereerste leden, Frans Dammesz, werd op 28 maart 1545 als martelaar verbrand in Leeuwarden, en tussen 1551–1565 doopte Leenart Bouwens maar liefst 68 personen in de regio.
Tijdens de vervolgingsperiode verspreidde de gemeenschap zich in meerdere stromingen: zo bestonden er in 1657 maar liefst vier Doopsgezinde richtingen – Vlamingen, oude Friezen, nieuwe Friezen en Jan Jacobgezinden – elk met hun eigen samenkomstplek. In 1710 verenigden verschillende groepen, waaronder de Waterlanders, zich tot één gemeente met één ‘leeraar’. Dat jaar telde de nieuwe gemeente 130 leden, terwijl het hoogtepunt van 234 leden werd bereikt in 1898.

Van schuilkerk aan de Skilwijk tot neoclassicistische pracht
De huidige kerk aan de Skilwyk 29 staat sinds 1810, maar de Dopers kwamen hier al sinds 1594 bijeen in een schuilkerk, verscholen achter de gevels van andere panden. Nadat de Franse bezetting tot erkenning van de Doopsgezinden leidde, konden de verborgen gevels verwijderd worden en kreeg het gebouw een zichtbare constructie. De kostprijs van 8.000 gulden werd grotendeels vergoed door koning Lodewijk Napoleon, die bereid was 7.300 gulden terug te geven uit de staatskas.
Het gebouw is een neoclassicistische zaalkerk met een dakruiter, waarvan het fronton een Lodewijk XVI‑stijl fronton met eikenbladfestoenen toont. De ingang is omlijst met dorische halfzuilen uit 1808. In 1851 kreeg de kerk een nieuwe voorgevel en dakruiter, zichtbaar op een foto uit circa 1860.
Sindsdien is de buitenkant nauwelijks gewijzigd. In 1985 fungeerde het kerkgebouw zelfs als achtergrond voor een zomerse postzegelserie “Kerken”, en wordt het tegenwoordig regelmatig verhuurd voor concerten, exposities en lezingen.

Het Freytag-orgel: toonrijk erfgoed
Het orgel, gebouwd in 1810 door Heinrich Hermann Freytag – een leerling van W.A. Hinsz en belangrijk vertegenwoordiger van de Noord-Nederlandse orgelbouwtraditie – vormt het hart van de kerk.
–
Tijdlijn van de orgelgeschiedenis:
- 1810: Freytag plaatst het eenklaviers orgel met 11 registers.
- 1851: D.S. Ypma verplaatst het instrument naar de vernieuwde kerk.
- 1906: Orgelbouwer Bakker & Timmenga verlaagt de windlade en past de dispositie aan.
- 1991: De orgelmakers herstellen de oorspronkelijke dispositie en herstellen het verschoven pijpwerk.
De huidige dispositie biedt een breed scala stops (Prestant, Fluit travers, Holpijp, Mixtuur, Dulciaan etc.), met een aangehangen pedaal, tremulant en stemming a¹ = 447 Hz. Het orgel wordt nog steeds bespeeld, zowel tijdens kerkdiensten als bij culturele evenementen

Doopsgezinde sporen in de binnenstad
Behalve de kerk zijn er nog twee zichtbare sporen van de Doopsgezinde traditie:
-
Doopsgezinde Instelling van Weldadigheid – boven een steeg aan de Grote Dijlakker 38 prijkt een plateau dat herinnert aan een rusthuis voor weduwen en oudere dames, gesticht met een legaat van R.D. Mesdag begin 20e eeuw. In de jaren ’50 verhuisde dit naar naast de kerk aan de Skilwijk.
-
Verzorgingshuis It Menniste Skil – dit huis omsluit de kerk aan twee zijden. Oorspronkelijk een rusthuis uit 1951, kreeg het in 1981 een nieuwe bebouwing. Hoewel het geen directe band meer heeft met de Doopsgezinde gemeente, herinnert zijn naam aan de oorspronkelijke stichting.

Heden: Moment van Stilte en Bezinning
De kerk is vandaag de dag meer dan een monument: elke eerste donderdag van de maand opent ze haar deuren voor iedereen die zoekt naar even stilte, schoonheid en zingeving. Het Moment van Stilte en Bezinning duurt ongeveer twintig minuten, gevolgd door koffie en gelegenheid tot nabespreking – toegankelijk voor jong en oud, gelovig of niet.
Het laatste nieuws over Bolsward
Weten wat er leeft en speelt in en rond Bolsward? Wat je moet weten, waar je aan mee kunt doen of wat je niet mag missen? Check deze pagina. Hier vind je het meest actuele en relevante nieuws uit de regio.
-
Bolswarder elfstedenvlag wappert bij de Vuelta
Alles bekijken -
Bolswards Historie eigenaar van Gysbert Japicx Hûs
Alles bekijken -
Vrijwilligers vinden 300.000 Friese voorouders
Alles bekijken -
Elmar Kuiper wint Gysbert Japicxpriis 2025
Alles bekijken -
Jongeren kijken film op sportveld Bolsward
Alles bekijken -
Stichting pleit voor meer losloopgebieden in Bolsward
Alles bekijken -
Michelingids geeft De Tiid een speciale vermelding
Alles bekijken -
Historie in Gysbert Japicx Hûs
Alles bekijken