Monumenten in Bolsward

Lonjé‑Tadema’s molen

Lonjé‑Tadema’s molen

Aan de Oude Rijksweg 7, net buiten Bolsward, staat de iconische poldermolen die bekendstaat als de Lonjé- of Tadema’s Molen. Deze achtkante grondzeiler werd gebouwd in 1824 door molenmaker Sjoerd Feddes IJpma en is inmiddels 200 jaar oud. De molen bemaalt nog altijd actief de Lonjs Molen. Deze achtkante grondzeiler werd gebouwd in 1824 door molenmaker Sjoerd Feddes IJpma en is inmiddels 200 jaar oud. De molen bemaalt nog altijd actief de Lonj\u00epolder en is een zeldzaam voorbeeld van een molen die zowel op windkracht als elektrisch functioneert. Sinds 1972 werd de molen beheerd door molenaar Willem Boon sr., die er tot zijn overlijden in 2008 met toewijding voor zorgde.

Technisch erfgoed met unieke waarde

De molen is historisch en technisch bijzonder: hij is een van de weinige molens in Nederland met het Dekker-systeem op alle vier wiekeinden. Dit wiekverbeteringssysteem, aangebracht in 1933 en vernieuwd in 1959, vergrootte de efficiëntie van windmolens in de 20ste eeuw. In tegenstelling tot veel molens waarbij latere motoronderdelen werden verwijderd, heeft deze molen zijn elektromotor behouden – als voorbeeld van de technische ontwikkeling van poldergemalen.

Herstel en behoud

In de jaren 2001/2002 werd de molen grondig gerestaureerd, waarbij onder meer de kap, staart, het Dekkergevlucht met zeilen, de ondertafelementen, zolder en trap zijn vernieuwd. In 2023 werd ook het riet op de kap opnieuw aangebracht. Dankzij het gebruik door Wetterskip Fryslân als actief poldergemaal bleef de molen functioneel en goed onderhouden. De molen is sinds 2002 officieel rijksmonument (nr. 9861).

Ligging en landschap

Hoewel de molen tegenwoordig wordt omsloten door de A7 en het industrieterrein De Marne, ligt hij in een historisch waardevol polderlandschap. Oorspronkelijk stond de molen midden in de weilanden aan de zuidkant van de oude Marnedijk. De vaart waar de molen oorspronkelijk op uitmaalde, liep richting Makkum, maar is bij latere dijkverleggingen onder de A7 door verplaatst. Via buizen onder de snelweg is de molen nog steeds aangesloten op het boezemwater.

Naam en geschiedenis van de polder

De naam Lonjé kent vele variaties: van Lonije (1486), Longe (1492) tot Lonjee (1931). Waarschijnlijk is de naam afgeleid van de Lange Ee, een waterverbinding tussen Bolsward en Makkum. De polder zelf maakt deel uit van de oostelijke uitloper van de voormalige Marneslenk – een zeearm van de oude Zuiderzee die ooit van strategisch belang was voor scheepvaart en afwatering. Door de eeuwen heen werd het gebied bedijkt en ingepolderd, waarbij o.a. de Norbertijnen van het klooster Vinea Domini betrokken waren.

Een molen in beweging

De molen bleef eeuwenlang het hart van de polderbemaling. In 1948 werd overwogen om een elektromotor te plaatsen, maar die kwam er pas in 1967. Desondanks bleef de molen ook daarna actief op windkracht. Bij een restauratie begin jaren 2000 werd een roede – die eigenlijk nog goed bleek te zijn – overgedragen aan de molen van Achlum. Dit illustreert de verbondenheid tussen Friese molens onderling en het belang van hergebruik.

Praktische informatie

Naam: Lonjé- / Tadema’s Molen
Adres: Oude Rijksweg 7, Bolsward
Eigenaar: Wetterskip Fryslân
Status: Rijksmonument (nr. 9861)

Meer informatie

Het laatste nieuws over Bolsward

Weten wat er leeft en speelt in en rond Bolsward? Wat je moet weten, waar je aan mee kunt doen of wat je niet mag missen? Check deze pagina. Hier vind je het meest actuele en relevante nieuws uit de regio.

Nieuws
© Bolsward 2025